Μόρφης Διαμαντής
Αναισθησιολόγος Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ

Η κλασσική αντιμετώπιση του πόνου κατά τον τοκετό είναι η επισκληρίδια αναλγησία ή - σε περιπτώσεις που αυτή αντενδείκνυται - η ενδοφλέβια χορήγηση αναλγητικών παραγόντων. Αν και η ποιότητα της επισκληρίδιας αναλγησίας υπερέχει όλων των άλλων, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η μείωση του πόνου κατά τον τοκετό δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που παίζει σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση του τοκετού ως θετική εμπειρία.

Μεγάλη σημασία φαίνεται πως έχουν και άλλοι παράγοντες όπως η συνεχής ψυχολογική υποστήριξη κατά τη διάρκεια του τοκετού, η σχέση που αναπτύσσει η μέλλουσα μητέρα με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, η δυνατότητα μεγαλύτερης συμμετοχής της στην όλη διαδικασία αλλά και οι προσωπικές προσδοκίες της.

Οι εναλλακτικές μέθοδοι αναλγησίας κατά τον τοκετό είναι μη φαρμακολογικές τεχνικές που φαίνεται να πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις. Είναι ελκυστικές σε πολλές γυναίκες που επιθυμούν να βιώσουν τη διαδικασία της γέννας με πιο φυσιολογικό τρόπο ή να συμπληρώσουν τις κλασσικές μεθόδους αναλγησίας. Μερικές από αυτές τις τεχνικές δεν απαιτούν ιδιαίτερη εκπαίδευση ή μηχανήματα, ενώ άλλες προϋποθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό, μηχανήματα ή ειδικά διαμορφωμένους χώρους.

Εναλλακτικές μέθοδοι



Βελονισμός

Είναι μία τεχνική που χρησιμοποιείται εδώ και 2000 χρόνια στην Κίνα. Σύμφωνα με την φιλοσοφική της βάση υπάρχει ισορροπία και ενοποίηση ανάμεσα στο σύμπαν, στα έμβια και άψυχα όντα και στην ενέργεια (Qi) που ρέει ανάμεσά τους. Οι δύο αντίθετες δυνάμεις Yin –Yang ρυθμίζουν τη ροή του Qi, που γίνεται κατά μήκος ενεργειακών καναλιών που διατρέχουν το σώμα μας (μεσημβρινοί). Η υγεία εξαρτάται από την ισορροπία Yin-Yang.

Σύμφωνα με την δυτική ιατρική ο βελονισμός διεγείρει νευρώνες τόσο στο νωτιαίο μυελό όσο και στον εγκέφαλο που με τη σειρά τους ελευθερώνουν ουσίες (νευροδιαβιβαστές) μέσα στο κεντρικό νευρικό σύστημα αλλά και στην συστηματική κυκλοφορία, που προκαλούν αναλγησία.

Ειδικές πολύ λεπτές βελόνες τοποθετούνται σχεδόν με ανώδυνο τρόπο, σε συγκεκριμένα σημεία κατά μήκος διαφορετικών μεσημβρινών. Ο βελονισμός είναι μία ασφαλής μέθοδος αναλγησίας κατά τον τοκετό. Μπορεί να ελαττώσει τον πόνο, τις ανάγκες σε αναλγητικά φάρμακα και επίσης έχει και αγχολυτικό-χαλαρωτικό αποτέλεσμα. Ως τώρα δεν έχουν αναφερθεί κάποιες επιπλοκές. Για να υπάρχει ένα καλό αποτέλεσμα η συνεδρία θα πρέπει να αρχίσει σχετικά νωρίς κατά τον τοκετό και οπωσδήποτε απαιτείται εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό για την εφαρμογή του. Ο βελονισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε ως μοναδική αναλγητική τεχνική ή ως συμπληρωματική στην επισκληρίδια αναλγησία.


Πιεσοθεραπεία

Η τεχνική αυτή στηρίζεται στην βελονιστική θεωρία. Οι πιέσεις γίνονται με τα δάκτυλα, αλλά και με την παλάμη ή τους αγκώνες και εφαρμόζονται σε βελονιστικά σημεία. Οι πιέσεις γίνονται εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης στην οσφυϊκή περιοχή. Ιδιαίτερα αποτελεσματική είναι η πίεση σε επώδυνα σημεία. Αρχικά η πίεση εφαρμόζεται κατά την διάρκεια των συσπάσεων της μήτρας και μετά συνεχώς. Η εφαρμογή της κατά τον τοκετό σχετίζεται με μείωση του πόνου και επιτάχυνση του τοκετού.


Διαδερμικός ηλεκτρικός ερεθισμός νεύρου (TENS (transcutaneous electrical nerve stimulation)

Πρόκειται για εφαρμογή ρεύματος χαμηλού δυναμικού μέσω 4 απλών ηλεκτροδίων που επικολλώνται στο δέρμα στην κατώτερη θωρακική και στην οσφυϊκή περιοχή. Αν και η μέθοδος δεν είναι επικίνδυνη για τη μητέρα ή το έμβρυο, η αναλγησία που προκαλείται δεν είναι πολύ ισχυρή και έτσι η ευρεία χρήση του TENS είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Καλύτερα αναλγητικά αποτελέσματα επιτυγχάνονται όταν το TENS εφαρμόζεται σε βελονιστικά σημεία.


Υδροθεραπεία

Περιλαμβάνει ντουζ ή μπάνιο ή την εμβύθιση σε ειδικά διαμορφωμένες πισίνες. Η θερμοκρασία του νερού πρέπει να είναι περίπου ίδια με την θερμοκρασία του σώματος (37ο C). Η εμβύθιση σε νερό, υπό την προϋπόθεση βέβαια να υπάρχει συνεχής ιατρική παρακολούθηση, δεν είναι επικίνδυνη για την μητέρα ή το έμβρυο, φαίνεται ότι ανακουφίζει από τον πόνο, ελαττώνει το στρες και προάγει καλύτερη ποιότητα μητρικών συσπάσεων. Επίσης οι γυναίκες αναφέρουν υψηλό βαθμό ικανοποίησης, σιγουριάς και χαλάρωσης κατά την διάρκεια παραμονής τους στο νερό.

Συμπληρωματικά, απαραίτητη πλέον θεωρείται η συνεχής ψυχολογική υποστήριξη σε όλη τη διάρκεια του τοκετού με την παρουσία συζύγου, συγγενικού ή φιλικού προσώπου, ή μαίας και με την οποία ελαττώνονται οι ανάγκες σε φαρμακευτική αναλγησία, η διάρκεια του τοκετού, αλλά και τυχόν ανεπιθύμητες επιπλοκές. Αντίθετα η ψυχολογική απομόνωση οδηγεί την επίτοκο να βιώνει την διαδικασία της γέννας ως αρνητική εμπειρία.

Στο μαιευτήριο ΛΗΤΩ στο τμήμα του φυσικού τοκετού (τοκετός στην πισίνα και τοκετός σαν στο σπίτι) υπάρχει δυνατότητα για εναλλακτικούς τρόπους αναλγησίας όπως βελονισμός και υδροθεραπείας.